Zamek w Bierutowie

Bierutów istniał już we wczesnym średniowieczu jako osada handlowa. Henryk III książę wrocławski w roku 1266 nadał mu prawa miejskie. Budowę zamku rozpoczęto zapewne już pod konie wieku XIII. Początkowo było to niewielkie założenie na planie prostokąta składające się z budynku mieszkalnego, otoczonego kamiennym murem. Na początku XIV wieku do budynku od wschodu dostawiono wieżę na planie kwadratu. W tym czasie miasto Bierutów nie było liczącym się ośrodkiem, również zamek siedziba książęcych zarządców nie przedstawiał się zbyt okazale. Kolejne podziały Śląska powodują, że Bierutów znalazł się w księstwie głogowskim, a od roku 1320 w księstwie oleśnickim.

Swą świetność miasto i zamek zawdzięczają księciu Henrykowi II Podiebradowiczowi, który w roku 1534 obiera je sobie jako swą siedzibę. Przebudowane zostaje istniejące skrzydło wschodnie oraz wzniesione nowe południowe. Dzięki zmianom zamek w Bierutowie zyskuje formę rezydencji obronnej w stylu późnego renesansu.

W roku 1603 ma miejsce wielki pożar miasta, podczas którego ucierpiał także zamek. Zniszczeniu uległo skrzydło wschodnie. Podczas odbudowy książęcej rezydencji w latach 20-tych XVII wyremontowano budynki mieszkalne, podwyższono zamkową wieżę oraz wykonano otaczające dziedziniec krużganki.

W drugiej połowie XVII wieku Bierutów przechodzi w ręce książąt wirtemberskich. Zamek zostaje poddany kolejnej tym razem barokowej przebudowie, której inicjatorem jest książę Krystian Ulryk Wirtemberski. Oba zamkowe skrzydła zostają otynkowane i podwyższone o trzecie piętro, a wieża nakryta barokowym hełmem. Od zachodu wzniesiona zostaje trójprzelotowa bogato zdobiona brama. Za murami zamku powstaje park i ogród. Po śmierci ostatniego z rodu Wirtemberskich Karola Krystiana Erdmana, Bierutów jako wiano jego córki Zofii Charlotty Augusty przechodzi w ręce Fryderyka Augusta z rodu książąt brunszwicko-lüneburskich. Zamek w rękach nowych właścicieli pozostaje do roku 1884. Jest w tym czasie siedzibą nadleśnictwa, jednak zaniedbany ulega stopniowej dewastacji.

W roku 1886 ma miejsce rozbiórka najstarszego gotyckiego skrzydła wschodniego. Równocześnie skrzydło południowe zostaje poddane gruntownemu remontowi z przeznaczeniem na siedzibę następcy tronu pruskiego. Po zakończeniu II wojny światowej bierutowski zamek staje się siedzibą Nadleśnictwa Bierutów.

Obecnie najlepiej zachowaną pozostałością zamku w Bierutowie jest otynkowana, wolno stojąca wieża, będąca niegdyś częścią skrzydła wschodniego. Wieża w dolnej części jest kwadratowa, ostatnią piątą kondygnację ma ośmioboczną i zwieńczona jest barokowym hełmem. Dobrze zachowana jest także wzniesiona w 1680 roku barokowa brama. Częściowo czytelne są otaczające założenie ceglane mury obwodowe. Dawne skrzydło południowe w latach 80-tych wieku zostało zaadaptowane na mieszkania prywatne. W budynku zachowało się kilka detali barokowej kamieniarki z tarczą herbową książąt wirtembersko-oleśnickich.