Zamek w Morągu
Miasto Morąg powstało na terenie dawnej osady pruskiej na wzniesieniu otoczonym z trzech stron wodami jeziora obecnie nieistniejącego osuszono je w roku 1817. Usytuowane na skrzyżowaniu ważnych dróg z Olsztyna Ostródy i Pasłęka znajdowało się w centrum kolonizowanego przez Zakon Krzyżacki obszaru. Prawdopodobnie już w roku 1280 wzniesiona została drewniana strażnica będąca siedzibą prokuratora podległego komturowi elbląskiemu. Strategiczne położenie Morąga spowodowało że około roku 1330 zostało podniesione do rangi wójtostwa. Fakt ten przyczynił się do podjęcia decyzji o budowie murowanego zamku. Prace przy jego wznoszeniu trwały 50 lat.
Zamek powstała na cyplu otoczony z trzech stron wodami jeziora poza obrębem miasta. Powstał na planie nieregularnego czworoboku. Posiadał trzy skrzydła a od strony płd-wsch jedynie mur z wieżą w narożniku północnym. Budynki zamkowe w dolnych partiach wzniesiono z kamienia granitowego w wyższych z gotyckiej cegły. Wjazd do zamku prowadził od strony miasta przez zwodzony most nad szeroką obmurowana fosą. Skromne przekazy jakie zachowały się do naszych czasów nie pozwalają odtworzyć rozmieszczenia pomieszczeń. Zapewne jak w każdym krzyżackim zamku znajdowały się tu kaplica refektarz kapitularz dormitorium infirmeria oraz pomieszczenia gospodarcze. Po południowej stronie zamku w obrębie cypla znajdowało się niewielkie podzamcze z zakonnym folwarkiem.
Zamek w Morągu pomimo dobrego strategicznie usytuowania nie przedstawiał dużej wartości militarnej. Zapewne dlatego po bitwie pod Grunwaldem w roku 1410 został prawie bez walki zajęty przez króla Władysława Jagiełłę. Po wycofaniu się króla z Prus obsadzony polską załogą zamek skapitulował i powrócił w ręce Zakonu. Ponownie został zajęty przez Polaków w roku 1414 w czasie tzw. wojny głodowej. Kolejny raz Morąg był miejscem działań wojennych podczas wojny trzynastoletniej. W lutym 1454 po zaledwie dwudniowym oblężeniu wojska Związku Pruskiego zdobyły zamek i miasto. Krzyżacy odzyskali Morąg w październiku 1461 po honorowej kapitulacji jego obrońcy Jana Bażyńskiego. W roku 1478 zostaje wybrany nowy biskup warmiński wbrew woli króla Kazimierza Jagiellończyka. Staje się to powodem wybuch u tzw. wojny księżej. Wojska polskie zajmują Warmię i po raz czwarty w XV wieku zdobywają zamek w Morągu.
Przed wybuchem ostatniej wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-21 zamek został dozbrojony i obsadzony czeskimi najemnikami. Wobec przewagi oblegającego zamek hetmana Mikołaja Firleja dowodzący obroną Wurgele Drahnitzk zmuszony jest jednak skapitulować. Zamek powraca w ręce Krzyżaków dopiero na mocy kończącego wojnę traktatu pokojowego. W roku 1525 następuje sekularyzacja Zakonu. Zamek staje się siedzibą rodziny Dohnów będących starostami książęcymi. Pod koniec XVI wieku pod kierunkiem Blasiusa Berwarta ma miejsce remont i częściowa rozbudowa. Niestety w niedługim czasie starostowie przenoszą się do nowo wzniesionego w mieście pałacu. Od tego momentu następuje powolny upadek dawnej krzyżackiej warowni.
Już w roku 1616 zostaje rozebrana zamkowa wieża. Na początku XIX wieku istnieją tylko dwa skrzydła i resztki murów obronnych. Do naszych czasów zachował się przebudowany budynek północny z przejazdem bramnym oraz budynek wschodni z czteroprzęsłową piwnicą. W ostatnich latach na zamku rozpoczęto prace archeologiczne oraz są plany jego odbudowy.
